Trong bối cảnh du lịch toàn cầu đang chuyển dịch theo xu hướng trải nghiệm, bảo tồn và phát triển bền vững, du lịch cộng đồng đã trở thành một trong những mô hình phát triển có sức hút mạnh mẽ, mang lại lợi ích đa chiều cho cả du khách lẫn người dân địa phương. TP. Vũng Tàu với lợi thế tài nguyên biển, văn hóa đặc sắc và hệ sinh thái đa dạng, đang từng bước triển khai các mô hình du lịch cộng đồng nhằm tạo ra giá trị gia tăng cho ngành du lịch, đồng thời nâng cao thu nhập, đời sống cho người dân.

Khác với các mô hình du lịch đại trà, du lịch cộng đồng tập trung vào việc gắn kết du khách với không gian sống, sinh hoạt và văn hóa bản địa, giúp họ hiểu hơn về đời sống thường nhật, phong tục tập quán và những giá trị truyền thống của cộng đồng địa phương. Với phương châm “cùng ăn, cùng ở, cùng làm”, du khách không chỉ là người quan sát mà còn trở thành một phần của cộng đồng trong thời gian trải nghiệm. Điều này giúp tạo ra những kỷ niệm đáng nhớ, nâng cao giá trị du lịch và gia tăng tính cạnh tranh của điểm đến.

Tại TP. Vũng Tàu, chính quyền thành phố đã xác định du lịch cộng đồng là một trong những giải pháp quan trọng để đa dạng hóa sản phẩm du lịch, tận dụng tối đa các nguồn lực bản địa để phát triển một cách hài hòa, bền vững. Những địa điểm như Nhà Lớn Long Sơn, làng bè Như Ý, không gian sinh thái rừng ngập mặn, các làng nghề truyền thống… đều là những điểm sáng đầy tiềm năng để phát triển mô hình này.

Tiềm năng phát triển du lịch cộng đồng tại Vũng Tàu

Mới đây, ngày 7/3, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH-TT-DL) phối hợp với Viện Nghiên cứu Phát triển Kinh tế và Du lịch và UBND thành phố Vũng Tàu đã tiến hành khảo sát thực tế xã Long Sơn, TP. Vũng Tàu nhằm đánh giá tiềm năng phát triển du lịch cộng đồng. UBND TP. Vũng Tàu đã đề xuất các giải pháp trọng tâm để thúc đẩy du lịch cộng đồng theo hướng bài bản, chuyên nghiệp. Trong đó, trọng điểm là việc nghiên cứu, quy hoạch lại các khu vực có tiềm năng phát triển để đưa vào chiến lược du lịch của tỉnh tầm nhìn đến năm 2050.

Đoàn khảo sát và làm việc tại Nhà Lớn Long Sơn- điểm du lịch lý tưởng của Thành phố

Thành phố cũng kiến nghị Sở VH-TT-DL tham mưu UBND tỉnh ban hành chính sách hỗ trợ về tài chính, trang thiết bị ban đầu, cơ sở hạ tầng du lịch, đặc biệt là hệ thống giao thông kết nối đến các điểm du lịch cộng đồng. Ngoài ra, một trong những rào cản lớn là thiếu nguồn nhân lực du lịch được đào tạo bài bản. Vì vậy, chương trình đào tạo chuyên sâu về nghiệp vụ phục vụ khách, hướng dẫn viên, kỹ năng du lịch bền vững cho người dân địa phương sẽ được chú trọng, giúp họ tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị du lịch cộng đồng. Công tác quảng bá, truyền thông cũng được đề xuất đẩy mạnh trên nền tảng số, xây dựng bộ nhận diện thương hiệu du lịch cộng đồng Vũng Tàu và kết nối với các doanh nghiệp lữ hành để đưa du lịch cộng đồng vào hệ thống tour chính thức. Nếu được thực hiện đồng bộ, du lịch cộng đồng không chỉ giúp bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa, mà còn góp phần tạo việc làm bền vững, nâng cao thu nhập cho người dân, đồng thời giúp TP. Vũng Tàu khẳng định vị thế là điểm đến du lịch có trách nhiệm và bền vững trên bản đồ du lịch Việt Nam. Một số điểm đến là tiềm năng có thể phát triển du lịch cộng đồng đang được quan tâm như:

Nhà Lớn Long Sơn – Di sản văn hóa đặc sắc

Nhà Lớn Long Sơn không chỉ là một di tích lịch sử – văn hóa quan trọng của TP. Vũng Tàu mà còn mang trong mình những giá trị tín ngưỡng, triết lý nhân sinh và lối sống đặc trưng của cộng đồng người dân nơi đây. Không gian rộng lớn, kiến trúc truyền thống độc đáo kết hợp với lối sống giản dị, mộc mạc của người dân Long Sơn đã tạo nên một điểm đến mang đậm dấu ấn văn hóa và tâm linh.

Hiện tại, Nhà Lớn Long Sơn đã thu hút một lượng khách đáng kể, nhưng vẫn chưa phát huy hết tiềm năng. Việc đưa du lịch cộng đồng vào khai thác tại khu vực này sẽ giúp du khách có cơ hội trải nghiệm đời sống của người dân địa phương, tham gia vào các hoạt động sản xuất, chế biến thực phẩm, làm nghề truyền thống và khám phá các giá trị văn hóa bản địa. Đồng thời, việc kết hợp giữa du lịch tâm linh và trải nghiệm văn hóa sinh hoạt cộng đồng cũng sẽ tạo ra một hướng phát triển mới, giúp nâng cao sức hút của điểm đến này.

Làng bè – Trải nghiệm sinh thái sông nước độc đáo

Nằm trên hệ thống sông Dinh, có nhiều làng bè, đáng chú ý như làng bè Như Ý là một trong những điểm du lịch sinh thái nổi bật của TP. Vũng Tàu. Hệ thống bè nuôi hải sản, cảnh quan sông nước hữu tình cùng với sự gắn kết chặt chẽ giữa đời sống người dân với môi trường thiên nhiên đã tạo nên sức hấp dẫn riêng cho khu vực này.

Việc phát triển du lịch cộng đồng tại làng bè không chỉ giúp du khách khám phá mô hình nuôi trồng thủy sản truyền thống, mà còn trải nghiệm các hoạt động đánh bắt cá, chế biến hải sản ngay trên bè, tham gia vào cuộc sống của người dân địa phương. Đặc biệt, các mô hình ẩm thực trên bè, tổ chức các tour tham quan rừng ngập mặn bằng thuyền thúng hoặc thuyền gỗ sẽ là những sản phẩm du lịch hấp dẫn, tạo dấu ấn khác biệt cho khu vực này.

Không gian sinh thái nông nghiệp và rừng ngập mặn Long Sơn

Bên cạnh các giá trị văn hóa, hệ sinh thái nông nghiệp và rừng ngập mặn tại Long Sơn cũng là một điểm sáng để phát triển du lịch cộng đồng. Việc tổ chức các mô hình du lịch trải nghiệm như tham quan ruộng muối, học cách chế biến hải sản, tham gia vào quy trình nuôi trồng thủy sản hoặc trồng rừng ngập mặn sẽ giúp du khách có cái nhìn rõ nét hơn về đời sống lao động và giá trị sinh thái của địa phương.

Sản phẩm du lịch cộng đồng tại làng Bè, cần được phát triển mạnh mẽ hơn nữa

Ngoài ra, việc kết hợp các hoạt động bảo tồn thiên nhiên với du lịch giáo dục, trải nghiệm thực tế sẽ giúp nâng cao ý thức bảo vệ môi trường trong cộng đồng, đồng thời tạo ra nguồn thu nhập bền vững cho người dân địa phương.

 Những khó khăn và giải pháp phát triển du lịch cộng đồng tại Vũng Tàu

Dù có tiềm năng lớn, nhưng du lịch cộng đồng tại Vũng Tàu vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm: Thiếu chính sách hỗ trợ bài bản, hiện tại các mô hình du lịch cộng đồng vẫn chủ yếu phát triển tự phát, thiếu định hướng chiến lược dài hạn từ chính quyền địa phương; Hạ tầng chưa đồng bộ, một số điểm du lịch còn gặp khó khăn trong việc tiếp cận giao thông, dịch vụ lưu trú, vệ sinh môi trường chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển du lịch; Nhận thức và kỹ năng của người dân còn hạn chế, người dân địa phương tuy có kinh nghiệm trong sản xuất, nuôi trồng nhưng chưa được đào tạo bài bản về kỹ năng phục vụ du lịch, giao tiếp với khách nước ngoài, quản lý dịch vụ; Thiếu hoạt động quảng bá, xúc tiến du lịch: Các sản phẩm du lịch cộng đồng tại Vũng Tàu chưa được truyền thông rộng rãi, chưa có chiến lược marketing chuyên nghiệp để tiếp cận khách hàng tiềm năng.

Giải pháp phát triển du lịch cộng đồng bền vững: Nhằm khắc phục những hạn chế trên, TP. Vũng Tàu cần triển khai đồng bộ một số giải pháp quan trọng như như  Xây dựng chính sách hỗ trợ phát triển du lịch cộng đồng: Đưa du lịch cộng đồng vào quy hoạch phát triển du lịch tổng thể của thành phố, đồng thời có các chính sách ưu đãi về vốn, đào tạo nhân lực, xúc tiến thương mại cho các hộ kinh doanh du lịch cộng đồng; Nâng cấp hạ tầng du lịch, đầu tư vào hệ thống đường giao thông, bến bãi, khu vệ sinh công cộng, nâng cấp cảnh quan các điểm đến để đảm bảo tính bền vững; Đào tạo nguồn nhân lực như tổ chức các khóa đào tạo kỹ năng du lịch cho người dân địa phương, bao gồm kỹ năng giao tiếp, phục vụ khách hàng, quản lý dịch vụ, bảo tồn văn hóa và môi trường; Xây dựng thương hiệu du lịch cộng đồng Vũng Tàu, phát triển các sản phẩm du lịch đặc trưng, tổ chức các sự kiện, hội chợ du lịch để quảng bá rộng rãi đến khách du lịch trong và ngoài nước; Thúc đẩy hợp tác liên kết vùng, kết nối du lịch cộng đồng với các mô hình du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng cao cấp để tạo ra chuỗi giá trị bền vững, nâng cao khả năng cạnh tranh của du lịch TP. Vũng Tàu.

Sự phát triển du lịch cộng đồng tại TP. Vũng Tàu không chỉ là một xu hướng tất yếu mà còn là một chiến lược quan trọng trong việc nâng cao giá trị văn hóa, kinh tế và môi trường. Với những lợi thế về tài nguyên thiên nhiên, bản sắc văn hóa độc đáo và sự đa dạng trong hệ sinh thái biển – rừng – nông nghiệp, Vũng Tàu hoàn toàn có khả năng xây dựng các mô hình du lịch cộng đồng bền vững, thu hút du khách trong và ngoài nước. Tuy nhiên, để hiện thực hóa mục tiêu này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền địa phương, cộng đồng dân cư, doanh nghiệp du lịch và các tổ chức liên quan. Sự đồng bộ trong quy hoạch, chính sách hỗ trợ và đào tạo nguồn nhân lực sẽ là những yếu tố quan trọng giúp du lịch cộng đồng tại Vũng Tàu phát triển theo hướng bền vững, hiệu quả và mang lại lợi ích thực sự cho người dân.

Trong tương lai, để du lịch cộng đồng trở thành một phần không thể thiếu trong hệ sinh thái du lịch của TP. Vũng Tàu, cần tập trung vào việc hoàn thiện hạ tầng, nâng cao chất lượng dịch vụ, tạo ra các sản phẩm du lịch độc đáo và đẩy mạnh quảng bá hình ảnh điểm đến. Việc xây dựng thương hiệu du lịch cộng đồng Vũng Tàu gắn với những câu chuyện văn hóa, con người và cảnh quan thiên nhiên đặc trưng sẽ giúp thành phố tạo ra dấu ấn riêng biệt, thu hút dòng khách có nhu cầu trải nghiệm, tìm kiếm những giá trị chân thực, khác biệt. Chỉ khi có sự kết hợp hài hòa giữa phát triển kinh tế, bảo tồn văn hóa và bảo vệ môi trường, du lịch cộng đồng tại Vũng Tàu mới thực sự trở thành một động lực phát triển bền vững, mang lại giá trị lâu dài cho địa phương và cộng đồng dân cư./.

Bài, ảnh: Kim Nguyễn, BBT