Giữa dòng chảy sôi động của một thành phố biển hiện đại, Vũng Tàu vẫn âm thầm giữ gìn những chứng tích lịch sử quý giá, là chứng nhân sống động cho một thời kỳ đấu tranh anh hùng của quân dân địa phương. Hành trình về với các địa danh lịch sử cách mạng nơi đây là cơ hội để mỗi người cảm nhận sâu sắc hơn về lòng yêu nước và ý chí kiên cường của cha ông ta.

Mở đầu cho hành trình ý nghĩa này là Nhà Má Năm Nhung, một địa chỉ giản dị mà thiêng liêng tọa lạc tại phường 9, thành phố Vũng Tàu. Ngôi nhà của bà Nguyễn Thị Nhung - người dân trìu mến gọi là Má Năm Nhung - đã trở thành một điểm tựa vững chắc, nơi tiếp tế an toàn cho biết bao cán bộ cách mạng trong những năm tháng kháng chiến chống Mỹ gian khổ. Bất chấp hiểm nguy luôn rình rập, Má Năm Nhung đã can trường biến ngôi nhà thân thương thành căn cứ bí mật, che chở, nuôi giấu cán bộ, bảo quản tài liệu và vũ khí quan trọng. Sự đóng góp âm thầm mà to lớn của Má đã góp phần không nhỏ vào sự nghiệp giải phóng dân tộc. Ngày nay, ngôi nhà ấy đã được công nhận là di tích lịch sử cấp quốc gia, một minh chứng hùng hồn và là nơi giáo dục sâu sắc về lòng yêu nước, đức hy sinh cao cả cho các thế hệ mai sau.

Tiếp bước trên hành trình về nguồn, một địa điểm không thể bỏ qua là Trụ sở Ủy ban Việt Minh năm 1945, tọa lạc tại Ohường 1, Vũng Tàu. Nơi đây đã chứng kiến những ngày sục sôi khí thế cách mạng, đánh dấu bước khởi đầu đầy ý nghĩa của cuộc Cách mạng tháng Tám tại vùng đất này. Chính tại căn nhà này, dưới sự bí mật tuyệt đối, những cuộc họp quan trọng đã diễn ra, nơi những chủ trương, đường lối phát động khởi nghĩa được vạch ra một cách sáng suốt. Những quyết định mang tính lịch sử ấy đã trực tiếp dẫn đến thắng lợi vang dội trong việc giải phóng thành phố, góp phần vào thắng lợi chung của Cách mạng tháng Tám trên cả nước. Đến nay, di tích vẫn trang nghiêm đứng đó, như một biểu tượng hùng hồn, truyền lửa về tinh thần quật cường, bản lĩnh phi thường và trí tuệ sắc bén của những người con cách mạng Việt Nam thuở ấy.

Trụ sở Ủy ban Việt Minh năm 1945 đánh dấu bước khởi đầu đầy ý nghĩa của cuộc Cách mạng tháng Tám của thành phố Vũng Tàu

Rời xa sự náo nhiệt của khu trung tâm, hành trình "về nguồn" đưa bước chân ta đến với trận địa pháo cổ Núi Tao Phùng (Núi Nhỏ), trận địa pháo cổ Núi Lớn sừng sững như hai "chứng nhân thép" oai hùng của một thời kỳ lịch sử. Được xây dựng bởi thực dân Pháp với tham vọng thiết lập sự thống trị tuyệt đối trên các tuyến đường hàng hải huyết mạch dẫn sâu vào Sài Gòn, những cứ điểm này không chỉ đơn thuần là những công trình quân sự khô khan. Chúng được thiết kế một cách tỉ mỉ và khoa học với hệ thống công sự kiên cố, những hầm chui bí mật ẩn mình trong lòng núi, cùng những đường hầm chằng chịt len lỏi kết nối các điểm phòng thủ, tạo thành một "pháo đài bất khả xâm phạm" hiên ngang bên bờ biển. Trải qua bao thăng trầm và khói lửa của hai cuộc kháng chiến vĩ đại, những trận địa này không chỉ là lá chắn thép bảo vệ sự bình yên của thành phố mà còn là nơi khắc ghi những dấu ấn oanh liệt, hun đúc tinh thần chiến đấu quả cảm, tạc nên những trang sử hào hùng về sự kiên cường và tinh thần hy sinh bất khuất của quân và dân Vũng Tàu trong cuộc đấu tranh giành độc lập, tự do.

Di tích Trận địa pháo cổ và Hầm thủy lôi núi Lớn - "chứng nhân thép" oai hùng của một thời kỳ lịch sử

Tiếp nối hành trình đầy ý nghĩa, chúng ta đến với Đồn Nhà Máy Nước, một địa danh mang trong mình những dấu ấn sâu sắc của một thời kỳ chiến tranh khốc liệt. Nơi đây không chỉ đơn thuần là một công trình đảm bảo nguồn sống thiết yếu cho người dân Vũng Tàu mà còn mang một ý nghĩa chiến lược đặc biệt, trở thành một mục tiêu giành giật sống còn giữa lực lượng cách mạng và quân xâm lược. Trong bối cảnh giao tranh ác liệt, việc kiểm soát nguồn nước sạch đồng nghĩa với việc nắm giữ lợi thế về cả quân sự lẫn dân sự. Chính vì lẽ đó, Đồn Nhà Máy Nước đã chứng kiến những trận chiến không khoan nhượng, nơi quân và dân ta với tinh thần quả cảm đã kiên cường bám trụ, quyết tử bảo vệ từng mét vuông của công trình quan trọng này. Máu và nước mắt đã hòa lẫn nơi đây, minh chứng cho sự hy sinh cao cả vì sự sống còn của cả cộng đồng. Dẫu bom đạn đã tàn phá nhiều, dấu vết chiến tranh vẫn còn in hằn trên những bức tường loang lổ, nhưng Đồn Nhà Máy Nước vẫn hiên ngang đứng đó, một biểu tượng bất diệt về sự bền bỉ, tinh thần đoàn kết và ý chí không khuất phục của người dân Vũng Tàu trong những năm tháng gian khó. Nơi đây nhắc nhở chúng ta về giá trị của những điều bình dị nhất, và sự kiên cường có thể nảy sinh từ những nhu cầu thiết yếu của cuộc sống.

Không thể bỏ qua Nhà Cao Cẳng số 18 Lê Lợi, một kiến trúc độc đáo mang đậm dấu ấn vùng đất Nam Bộ. Cấu trúc nhà sàn cao ráo không chỉ là giải pháp thông minh để ứng phó với những mùa ngập lụt, mà trong bối cảnh chiến tranh, nó còn trở thành một "pháo đài bí mật" vô cùng lợi hại. Gầm sàn rộng rãi, khuất tầm mắt đã trở thành nơi ẩn náu an toàn cho các cán bộ cách mạng, là địa điểm lý tưởng để cất giấu tài liệu mật, vũ khí và thiết lập những mối liên lạc bí mật, tránh khỏi sự phát hiện của kẻ thù. Bước chân lên những bậc thang gỗ đã nhuốm màu thời gian, đứng giữa không gian tĩnh lặng nơi đây, ta như cảm nhận được hơi thở của một thời kỳ lịch sử đầy cam go nhưng cũng sục sôi khí thế. Từng cột nhà, từng vách ván dường như còn vang vọng những cuộc họp bí mật, những lời thì thầm trao đổi nhiệm vụ, và cả những đêm dài canh gác đầy căng thẳng. Ngày nay, Nhà Cao Cẳng số 18 Lê Lợi không chỉ là một di tích vật chất mà còn là một "cuốn sử sống", kể câu chuyện về sự sáng tạo, tinh thần thích ứng và lòng kiên trung của những người con Vũng Tàu trong cuộc đấu tranh giành độc lập tự do.

Trên suốt hành trình khám phá đầy ý nghĩa đó, mỗi địa danh không chỉ đơn thuần là một chứng tích vật chất của lịch sử, mà còn là những trang sách sống động khắc họa sự kiên cường, trí tuệ sáng tạo và lòng yêu nước nồng nàn của quân và dân Vũng Tàu. Từ những mái nhà đơn sơ, nhỏ bé, thấm đẫm mồ hôi và nước mắt, cho đến những công trình kiên cố, sừng sững trước thời gian, tất cả đã cùng vang vọng trong bản hùng ca bất tận về một dân tộc Việt Nam quật cường.

Ngày nay, khi đặt chân đến những địa điểm này, chúng ta không chỉ đơn thuần là những người khách tham quan, tìm hiểu, mà còn là những người con trở về với cội nguồn, lắng lòng mình trước những hy sinh thầm lặng, vô bờ bến của bao thế hệ cha ông đã ngã xuống vì độc lập, tự do. Những chứng tích lịch sử ấy không chỉ là niềm tự hào mà còn là nguồn động viên tinh thần mạnh mẽ, khơi dậy trong tim mỗi người ngọn lửa của lòng biết ơn và trách nhiệm thiêng liêng trong việc gìn giữ, phát huy và tiếp nối những giá trị văn hóa, lịch sử quý báu đã được hun đúc qua biết bao thế hệ.

Vũng Tàu, thành phố của biển xanh và núi non hùng vĩ, cũng là thành phố của những trang lịch sử sáng ngời. Để rồi mỗi bước chân đến đây, mỗi trái tim đều cảm nhận được một dòng chảy lịch sử âm thầm mà mãnh liệt, thắp sáng thêm niềm tự hào và tinh thần trách nhiệm giữ gìn, phát huy giá trị văn hóa - lịch sử quý báu của quê hương.

Bài, ảnh: Minh Khuê, BBT