Tháng Tư về, mang theo âm vang của bản hùng ca thống nhất non sông, gợi nhắc mỗi người dân Vũng Tàu về một thời kỳ chiến đấu gian khổ nhưng oanh liệt. Giữa nhịp sống hiện đại, từng con đường, góc phố thân quen của thành phố hôm nay vẫn âm thầm gìn giữ ký ức về một thời khói lửa, nơi từng in dấu chân những chiến sĩ cách mạng, nơi từng diễn ra những hoạt động đấu tranh kiên cường, lặng lẽ mà bền bỉ trong những năm tháng kháng chiến.

Vũng Tàu, với vị trí địa lý đặc biệt – án ngữ cửa ngõ ra Biển Đông – từ lâu đã mang trong mình vai trò chiến lược quan trọng. Trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, vùng đất này không chỉ là nơi tập kết lực lượng, hậu cần, mà còn là địa bàn hoạt động âm thầm nhưng mãnh liệt của các lực lượng cách mạng. Mặc cho sự kiểm soát gắt gao và đàn áp khốc liệt của kẻ thù, người dân Vũng Tàu vẫn giữ trọn một lòng kiên trung, góp phần không nhỏ vào sự nghiệp đấu tranh giành độc lập dân tộc.

Những con đường lâu đời đã chứng kiến bao thăng trầm lịch sử của thành phố

Ngày nay, khi dạo bước trên những tuyến đường như Trần Hưng Đạo, Lý Thường Kiệt, Thùy Vân, Trần Phú hay len lỏi qua các con hẻm nhỏ nội thành, thật khó để hình dung nơi đây đã từng là những “mặt trận thầm lặng”. Trong những năm kháng chiến, các khu vực ven biển từng là điểm liên lạc bí mật, nơi ẩn giấu cán bộ, tập kết lực lượng trước khi xuất kích. Những ngôi nhà dân ven biển, nay đã khoác áo du lịch, có thể từng che chở cho cách mạng, là nơi nhen nhóm ý chí và tiếp sức cho những người con yêu nước.

Đường Trần Phú, con đường ven biển thơ mộng, cũng đã từng chứng kiến những bước chân thầm lặng của cán bộ, những cuộc tuần tra của địch và những lần vượt qua hiểm nguy trong gang tấc. Mỗi gốc cây, triền dốc, mỏm đá nơi đây có thể đã từng là điểm dừng chân, là nơi giấu tài liệu, giấu người giữa đêm tối, với niềm tin sắt son vào ngày toàn thắng.

Núi Lớn, Núi Nhỏ – những địa danh quen thuộc của Vũng Tàu – với địa hình hiểm trở, đã trở thành căn cứ tự nhiên vững chắc cho hoạt động cách mạng. Các hang đá, khe núi, những con đường mòn dẫn lên cao không chỉ là nơi trú ẩn, huấn luyện mà còn là kho cất giữ tài liệu, vũ khí. Gần khu vực Núi Lớn, di tích nhà Má Tám Nhung là một minh chứng sống động cho tinh thần yêu nước, dũng cảm của người dân nơi đây, nơi từng tiếp tế, chở che cho cán bộ trong những giờ phút cam go nhất.

Không chỉ ở vùng rừng núi, ngay trong lòng đô thị, giữa những khu dân cư tưởng chừng bình yên, cách mạng vẫn âm thầm hoạt động. Những ngôi nhà nhỏ bé, những con hẻm ngoằn ngoèo từng là nơi hội họp, nơi nuôi giấu cán bộ, là cầu nối giữa nhân dân và lực lượng kháng chiến. Đặc biệt, di tích lịch sử cách mạng Nhà 18 Lê Lợi – còn gọi là Nhà Cao Cẳng – chính là minh chứng tiêu biểu cho sự quả cảm và tinh thần mưu trí của lực lượng cách mạng, khi một cơ sở quan trọng lại được đặt giữa “khu vực an toàn” của địch, nơi từng là chốn nghỉ dưỡng của quan chức Pháp, sĩ quan Mỹ. Cùng với đó, di tích Đồn Nhà Máy Nước cũng là một trong những địa điểm có thể đã đảm nhận vai trò chiến lược trong công tác hậu cần, sinh hoạt và bảo vệ lực lượng ta, phản ánh rõ nét sự gắn kết giữa nhân dân và cách mạng trong mọi mặt trận – từ hậu cần đến chiến đấu, từ thầm lặng đến công khai.

Dẫu Vũng Tàu không phải là nơi ghi dấu những trận đánh lớn trong tháng Tư lịch sử, nhưng không vì thế mà thiếu vắng sự hiện diện của những hành động kiên cường. Trong không khí chuẩn bị cho những chiến dịch lớn của toàn miền Nam, nơi đây chắc chắn đã chứng kiến nhiều hoạt động trinh sát, truyền tin, tổ chức lực lượng – tất cả âm thầm nhưng đầy khí phách, góp phần làm nên thắng lợi chung của cả dân tộc, như những sợi dây ngầm bền bỉ nối liền hậu phương với tiền tuyến.

Kỷ niệm Ngày Giải phóng miền Nam – thống nhất đất nước, việc nhớ về những con đường kháng chiến tại Vũng Tàu không chỉ là hành động tri ân những người đã ngã xuống vì độc lập, tự do của Tổ quốc. Đó còn là cách để giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ – giúp họ nhận ra rằng trên chính mảnh đất quê hương này, cha ông đã từng chiến đấu, từng hy sinh để gìn giữ từng tấc đất thiêng liêng. Và cũng từ đó, mỗi người trong chúng ta sẽ càng thêm trân quý hòa bình, thêm ý thức về trách nhiệm với hiện tại và tương lai, hun đúc niềm tin vào con đường phát triển bền vững của đất nước.

Tháng Tư về, những con đường của Vũng Tàu như thầm kể lại câu chuyện của một thời kháng chiến oanh liệt. Trong dáng dấp hiện đại của thành phố hôm nay, dưới lớp nhựa đường mới, trong những nếp nhà xưa, vẫn còn vang vọng tinh thần bất khuất của bao thế hệ. Hãy lắng nghe và nhắc nhớ – để quá khứ không lùi xa, mà tiếp tục soi sáng con đường phía trước.

Bài, ảnh: Minh Khuê, BBT