Trong bối cảnh hội nhập kinh tế và tiêu dùng ngày càng gia tăng, người dân tại thành phố Vũng Tàu – một trung tâm du lịch, dịch vụ sôi động của khu vực Đông Nam Bộ – đang phải đối mặt với một mối nguy ngày càng hiện hữu: thực phẩm giả, kém chất lượng. Từ thực phẩm chức năng, sữa bột dinh dưỡng cho đến các mặt hàng tiêu dùng hằng ngày tại các chợ truyền thống và nhà hàng, tình trạng hàng hóa không rõ nguồn gốc, không đảm bảo chất lượng vẫn còn tồn tại đáng lo ngại. Với khoảng 1.300 cơ sở kinh doanh ăn uống, nhà hàng và 1.300 cơ sở kinh doanh thương mại đang hoạt động, Vũng Tàu không chỉ phục vụ người dân địa phương mà còn đón hàng triệu lượt du khách mỗi năm. Tuy nhiên, chính môi trường kinh doanh sôi động này cũng dễ trở thành mảnh đất màu mỡ cho các sản phẩm gian lận thương mại xâm nhập nếu thiếu sự kiểm soát hiệu quả.

Trước thực trạng đó, cùng với nỗ lực của cả nước, chính quyền thành phố Vũng Tàu đang từng bước đẩy mạnh công tác quản lý nhà nước về khoa học công nghệ, tiêu chuẩn – đo lường – chất lượng, đồng thời nâng cao nhận thức người tiêu dùng về quyền được bảo vệ sức khỏe. Đây là cuộc chiến cần sự vào cuộc đồng bộ từ cả hệ thống chính trị và cộng đồng.

Vấn nạn thực phẩm giả – Nguy cơ sức khỏe và niềm tin xã hội

Theo thông tin từ Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế), tình trạng thực phẩm giả – đặc biệt là thực phẩm chức năng, sữa bột, thực phẩm dinh dưỡng y học – đã và đang trở thành mối đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe người dân. Trên thực tế, đã có nhiều đường dây bị triệt phá, phát hiện nhiều sản phẩm làm giả với quy mô lớn, gây thiệt hại không chỉ về kinh tế mà còn làm xói mòn niềm tin vào thị trường.

Vũng Tàu – thành phố du lịch có tính chất mở và luân chuyển hàng hóa cao – không nằm ngoài “tâm bão”. Dù chưa có số liệu công bố cụ thể về số vụ việc, nhưng thực tế từ các đợt kiểm tra liên ngành trong những năm gần đây cho thấy, không ít cơ sở kinh doanh trên địa bàn tồn tại các sai phạm về nhãn mác, nguồn gốc, điều kiện bảo quản thực phẩm. Đặc biệt là tại các chợ truyền thống và quầy thực phẩm nhỏ lẻ, nơi việc kiểm định chất lượng còn gặp khó khăn về nguồn lực và cơ chế hậu kiểm.

Nguyên nhân: Lỏng lẻo trong quản lý và lỗ hổng pháp lý

Một trong những nguyên nhân khiến tình trạng này bùng phát là do cơ chế “tự công bố sản phẩm” quy định tại Nghị định 15/2018/NĐ-CP, vốn nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, chính sự thông thoáng này lại trở thành “lỗ hổng” bị lợi dụng. Một số doanh nghiệp lợi dụng cơ chế để tung ra thị trường những sản phẩm chưa qua kiểm định thực chất, đánh tráo chất lượng nhằm trục lợi.

Tại Vũng Tàu, công tác thanh tra – hậu kiểm còn gặp nhiều khó khăn. Lực lượng kiểm tra mỏng, chi phí kiểm nghiệm cao, khối lượng hàng hóa lưu thông lớn, nhiều điểm kinh doanh phân tán là những rào cản lớn. Trong khi đó, nhiều người dân vẫn dễ dàng bị thuyết phục bởi quảng cáo sai lệch trên mạng, thiếu kiến thức trong việc lựa chọn thực phẩm an toàn.

Vũng Tàu vào cuộc: Siết chặt quản lý, bảo vệ người tiêu dùng

Trước thực trạng đó, UBND TP. Vũng Tàu đã ban hành kế hoạch thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về khoa học công nghệ năm 2025 với trọng tâm là nâng cao chất lượng hàng hóa và đảm bảo quyền lợi người tiêu dùng.

Một trong những nội dung nổi bật là công tác kiểm tra tiêu chuẩn – đo lường – chất lượng hàng hóa, đặc biệt là tại các trạm cân đối chứng ở chợ truyền thống, cũng như thanh tra, kiểm tra các loại hàng hóa, hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng không rõ nguồn gốc. Trong năm 2025, thành phố dự kiến thay mới 08 trạm cân, đồng thời duy trì, bảo dưỡng 18 trạm hiện có nhằm tăng tính minh bạch và công bằng trong giao dịch mua bán; kiểm tra tại các chợ truyền thống, các trung tâm thương mại.

Ảnh: Internet

Đoàn kiểm tra liên ngành cũng được thành lập để kiểm tra phương tiện đo lường, chất lượng, nhãn mác, niêm yết giá tại các cơ sở kinh doanh, từ đó phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm. Các trạm cân này không chỉ là công cụ kỹ thuật, mà còn là biểu tượng của sự minh bạch và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Tăng cường tuyên truyền – Trang bị kiến thức cho cộng đồng

Một điểm sáng trong kế hoạch của Vũng Tàu là chú trọng công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật và phổ biến khoa học kỹ thuật đến người dân. Các Hội thi sáng tạo kỹ thuật cấp tỉnh, các lớp tập huấn về tiêu chuẩn đo lường, và hệ thống truyền thông địa phương (loa phát thanh phường/xã) sẽ đóng vai trò then chốt.

Bên cạnh đó, ứng dụng ISO 9001:2015 vào quy trình quản lý hành chính tại UBND thành phố và các phường, xã là bước đi quan trọng để tăng cường chất lượng dịch vụ công, từ đó tạo ra môi trường hành chính minh bạch, hiệu quả – yếu tố nền tảng để thực thi quản lý an toàn thực phẩm một cách nhất quán.

Đặt đạo đức kinh doanh lên hàng đầu – Lời kêu gọi đến doanh nghiệp

Dù cơ quan quản lý có nỗ lực đến đâu, thì việc kiểm soát tận gốc vấn nạn thực phẩm giả không thể thành công nếu thiếu sự tự giác và đạo đức kinh doanh từ các doanh nghiệp, hộ sản xuất. Sự trung thực trong công bố sản phẩm, minh bạch trong sản xuất và trách nhiệm trong quảng bá là ba trụ cột đạo đức cần được đề cao trong mọi hoạt động thương mại thực phẩm.

Đặc biệt, trong một thành phố du lịch như Vũng Tàu, uy tín trong từng món ăn, từng gói quà lưu niệm liên quan đến thực phẩm chính là hình ảnh của thành phố trong mắt du khách. Một sản phẩm gian dối không chỉ làm mất lòng tin khách hàng mà còn làm tổn hại đến thương hiệu địa phương.

Người tiêu dùng phải là “người tiêu dùng thông thái”

Bài học thực tế đã cho thấy, người tiêu dùng cần phải tự trang bị kiến thức để bảo vệ chính mình. Việc lựa chọn sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, kiểm tra kỹ nhãn mác, hạn sử dụng, cũng như hạn chế tin vào các quảng cáo “trên trời” là hành vi tiêu dùng có trách nhiệm.

Chính quyền thành phố và cơ quan y tế thường xuyên đưa ra cảnh báo sản phẩm vi phạm, nhưng nếu người dân không tiếp cận hoặc không quan tâm, thì hiệu quả phòng ngừa vẫn bị giới hạn.

Vấn nạn thực phẩm giả, kém chất lượng đang trở thành thách thức lớn đối với công tác bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đặc biệt tại các đô thị sôi động như Vũng Tàu. Cuộc chiến chống lại thực phẩm gian lận không chỉ là trách nhiệm của các cơ quan chức năng, mà cần sự đồng lòng của toàn xã hội: từ chính quyền, doanh nghiệp đến từng người dân.

Với kế hoạch hành động bài bản, cụ thể và quyết liệt trong năm 2025, thành phố Vũng Tàu đang thể hiện rõ quyết tâm siết chặt quản lý nhà nước, nâng cao tiêu chuẩn khoa học công nghệ, minh bạch hóa thị trường tiêu dùng. Đây là điều kiện tiên quyết để xây dựng một môi trường sống an toàn, văn minh, đúng như kỳ vọng về một thành phố du lịch đáng sống.Tuy nhiên, hiệu quả cuối cùng vẫn phụ thuộc vào hành vi ứng xử của người tiêu dùng. Chỉ khi mỗi cá nhân trở thành một “người tiêu dùng thông thái”, biết chọn lựa đúng đắn và bảo vệ quyền lợi của mình, thì mới có thể từng bước đẩy lùi thực phẩm giả ra khỏi đời sống. Đó không chỉ là cách bảo vệ bản thân, mà còn là hành động góp phần xây dựng một xã hội công bằng, minh bạch và nhân văn hơn./.

Bài, ảnh: Diệp Hạ, BBT