Trong tiến trình phát triển đô thị, vấn đề thoát nước và xử lý ô nhiễm môi trường luôn là một trong những thách thức lớn đặt ra với các thành phố ven biển như Vũng Tàu. Với tốc độ đô thị hóa nhanh, mật độ dân số tăng cao, cùng lượng khách du lịch ngày càng lớn, hệ thống hạ tầng thoát nước tại thành phố từng bước lộ rõ những bất cập. Những trận mưa lớn gây ngập cục bộ, dòng kênh rạch đen ngòm bốc mùi, nước thải chưa xử lý chảy tràn ra biển… đã trở thành nỗi lo thường trực của chính quyền và người dân địa phương. Giải quyết triệt để vấn đề thoát nước và ô nhiễm nước thải không chỉ là đòi hỏi cấp bách, mà còn là thước đo cho tầm nhìn phát triển bền vững của một đô thị hiện đại.

Thực trạng trước năm 2022: Khi nước thải và rác thải lấn át hệ thống đô thị

Trước năm 2022, tình trạng quá tải hệ thống thoát nước, đặc biệt tại các khu dân cư cũ, đã khiến nhiều khu vực tại Vũng Tàu thường xuyên rơi vào cảnh ngập úng, nhất là trong mùa mưa. Những điểm nóng như Bến Đình, Rạch Bà, Cửa Lấp... không chỉ bị bít dòng bởi rác thải mà còn trở thành nơi tích tụ nước thải đen, bốc mùi hôi, gây ô nhiễm nghiêm trọng và ảnh hưởng đến mỹ quan đô thị. Hệ thống cống thoát nước xuống cấp, thiếu đồng bộ với quy hoạch dân cư mới, dẫn đến tình trạng nước chảy ngược dòng, gây xói lở, xâm nhập mặn, tác động đến cả sinh kế người dân ven kênh.

Không những thế, do thiếu các trạm xử lý nước thải quy mô lớn, phần lớn lượng nước thải sinh hoạt và công nghiệp tại nhiều khu vực đã xả thẳng ra môi trường mà không qua xử lý. Điều này không chỉ làm tăng gánh nặng ô nhiễm lên các dòng chảy tự nhiên, mà còn đe dọa trực tiếp đến hệ sinh thái biển – tài nguyên đặc trưng của thành phố Vũng Tàu.

Nỗ lực cải thiện hạ tầng và hành lang pháp lý

Trước thực trạng nêu trên, Thành phố đã đưa ra nhiều quyết sách quan trọng. Một trong những bước ngoặt là việc triển khai thực hiện Nghị quyết 07-NQ/TU của Ban Thường vụ Thành ủy và Kế hoạch hành động của UBND thành phố nhằm xử lý ô nhiễm môi trường và cải thiện hệ thống hạ tầng thoát nước. Thành phố xác định đây là nhiệm vụ trọng tâm, phải triển khai kiên trì, đồng bộ và có lộ trình cụ thể.

Trong đó, đáng chú ý là việc đầu tư xây dựng hệ thống thu gom và xử lý nước thải tập trung ở khu vực phía Nam thành phố với công suất 22.000m³/ngày đêm. Hệ thống này đã giúp xử lý khoảng 70% lượng nước thải đô thị tại khu vực, góp phần làm sạch các kênh như Bến Đình, Hạ Long, Trần Phú và Bãi Trước. Dự án nạo vét và cải tạo kênh Bến Đình, vốn là điểm nóng về ô nhiễm và ngập úng, cũng đang được triển khai tích cực.

Bên cạnh đó, chính quyền thành phố đã đề xuất và phối hợp chặt chẽ với các sở ngành cấp tỉnh để trình chủ trương đầu tư hệ thống xử lý nước thải phía Bắc – nơi tập trung nhiều khu dân cư mới và khu công nghiệp. Song song, các tuyến cống thoát nước hiện hữu liên tục được nạo vét, duy tu định kỳ nhằm bảo đảm năng lực thoát nước trong mùa mưa lũ.

Thành phố tích cực triển khai nhiều biện pháp nhằm giữ gìn thành phố xanh sạch đẹp

Phân tích hiệu quả và tác động xã hội

Việc triển khai đồng bộ các dự án thoát nước và xử lý nước thải không chỉ mang lại lợi ích môi trường, mà còn tạo hiệu ứng tích cực lan tỏa đến đời sống kinh tế - xã hội. Nhiều khu dân cư trước đây từng là “vùng trũng ô nhiễm” nay đã sạch hơn, không khí trong lành hơn, nâng cao chất lượng sống và giá trị bất động sản. Các điểm du lịch ven biển – nơi vốn bị ảnh hưởng bởi dòng nước thải tràn ra bãi – đang dần phục hồi hình ảnh, tạo điều kiện thúc đẩy phát triển dịch vụ, thu hút khách quay lại.

Mặt khác, các chương trình tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng về giữ gìn hệ thống thoát nước cũng được đẩy mạnh. Nhiều mô hình tự quản, tổ dân phố giám sát việc xả thải, thu gom rác thải nhựa trước khi đổ ra kênh rạch được nhân rộng. Đó là sự chuyển biến đáng ghi nhận trong việc huy động sức dân vào công tác bảo vệ môi trường – một yếu tố không thể thiếu nếu muốn duy trì kết quả dài lâu.

Thách thức phía trước và những định hướng cần thiết

Tuy vậy, hành trình làm sạch và đồng bộ hóa hệ thống thoát nước đô thị tại Vũng Tàu vẫn còn nhiều thách thức. Khó khăn lớn nhất hiện nay là quỹ đất bố trí cho các công trình xử lý nước thải còn hạn chế, công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng chậm tiến độ và vốn đầu tư lớn vượt khả năng cân đối ngân sách địa phương. Ngoài ra, ý thức xả rác của một bộ phận người dân còn thấp, khiến nhiều tuyến kênh vừa được nạo vét lại tiếp tục bị bít tắc.

Để giải bài toán này, thành phố cần có cơ chế khuyến khích đầu tư xã hội hóa vào lĩnh vực thoát nước và xử lý môi trường, mở rộng hợp tác công – tư. Cùng với đó, sớm ban hành quy định rõ ràng hơn về kiểm soát nước thải công nghiệp, hộ gia đình, đi kèm chế tài xử lý nghiêm minh.

Với quyết tâm cao từ chính quyền và sự đồng hành của người dân, công tác thoát nước và cải tạo kênh mương trên địa bàn đang có những chuyển biến tích cực. Dù còn nhiều khó khăn phía trước, nhưng kết quả đạt được đã tạo nền tảng vững chắc để hướng đến mục tiêu trở thành đô thị biển văn minh, hiện đại, thân thiện với môi trường.

Giải quyết triệt để bài toán thoát nước không đơn thuần là vấn đề kỹ thuật, mà là minh chứng cho tư duy phát triển bền vững, lấy chất lượng sống làm trung tâm. Vũng Tàu hôm nay đang đi những bước đầu tiên đầy nỗ lực trên hành trình ấy – hành trình gìn giữ bản sắc một thành phố xanh – sạch – đẹp.

Bài, ảnh: Trần Linh, BBT