Vũng Tàu là một trong những trung tâm kinh tế biển quan trọng nhất của Việt Nam – đang từng bước khẳng định vai trò tiên phong trong việc thực hiện Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Với lợi thế đường bờ biển dài hơn 305 km, sở hữu hệ thống cảng biển hiện đại, nguồn tài nguyên thủy sản phong phú cùng các khu du lịch biển nổi tiếng, Vũng Tàu hội tụ đầy đủ điều kiện để trở thành hình mẫu về phát triển kinh tế biển xanh, bền vững. Trong những năm qua, thành phố đã không ngừng triển khai các chính sách quan trọng nhằm khai thác tối ưu tiềm năng biển, đồng thời đảm bảo cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế và bảo vệ hệ sinh thái biển. Các ngành mũi nhọn như cảng biển – logistics, du lịch biển cao cấp, khai thác và chế biến hải sản, năng lượng tái tạo đang có sự chuyển mình mạnh mẽ, đóng góp quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương cũng như cả nước.

Tuy nhiên, trong bối cảnh biến đổi khí hậu và cạnh tranh quốc tế ngày càng gia tăng, việc phát triển kinh tế biển không chỉ dừng lại ở khai thác tài nguyên đơn thuần mà còn đòi hỏi tư duy chiến lược, đổi mới công nghệ và quản lý khoa học. Để trở thành một cực tăng trưởng biển vững mạnh vào năm 2030 và vươn xa hơn vào năm 2045, Vũng Tàu cần phải tiếp tục hoàn thiện cơ sở hạ tầng biển, phát triển ngành công nghiệp không khói theo hướng xanh và bền vững, đồng thời thu hút các nhà đầu tư chiến lược vào các lĩnh vực có giá trị gia tăng cao. Những chính sách đúng đắn được triển khai hôm nay sẽ quyết định tương lai của một Vũng Tàu hiện đại, nơi kinh tế biển không chỉ là động lực tăng trưởng mà còn là trụ cột vững chắc giúp Việt Nam khẳng định vị thế của một quốc gia biển mạnh trong khu vực và trên thế giới.

Phát huy lợi thế chiến lược của Vũng Tàu trong phát triển kinh tế biển

Là cửa ngõ kinh tế biển của khu vực Đông Nam Bộ, Vũng Tàu không chỉ sở hữu vị trí địa lý thuận lợi với hệ thống cảng nước sâu phát triển, mà còn có các bãi biển đẹp, tài nguyên thủy sản phong phú và tiềm năng lớn trong lĩnh vực năng lượng tái tạo. Đây chính là những yếu tố cốt lõi giúp địa phương trở thành trung tâm kinh tế biển quan trọng, phù hợp với định hướng của Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Theo Nghị quyết số 36-NQ/TW của Hội nghị Trung ương 8 khóa XII, phát triển kinh tế biển bền vững là một trong những trụ cột quan trọng trong chiến lược kinh tế quốc gia. Để hiện thực hóa mục tiêu này, Vũng Tàu đã chủ động xây dựng và triển khai Kế hoạch hành động thực hiện Nghị quyết số 26/NQ-CP của Chính phủ, trong đó tập trung vào 6 ngành kinh tế biển trụ cột: cảng biển – logistics, du lịch biển cao cấp, khai thác và chế biến hải sản, năng lượng tái tạo, công nghiệp ven biển và bảo vệ môi trường biển.

Theo số liệu từ UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, hiện nay ngành cảng biển – logistics đóng góp khoảng 45% GRDP của tỉnh, với sự phát triển mạnh mẽ của hệ thống cảng Cái Mép - Thị Vải, một trong những cảng nước sâu lớn nhất Việt Nam và khu vực Đông Nam Á. Trong lĩnh vực du lịch biển, năm 2024, tổng lượt khách đến Vũng Tàu đạt khoảng 16 triệu lượt, doanh thu từ du lịch đạt 13.500 tỷ đồng, góp phần quan trọng vào sự tăng trưởng kinh tế của thành phố.

Đẩy mạnh phát triển cảng biển và logistics - động lực then chốt

Một trong những lợi thế lớn nhất của Vũng Tàu là hệ thống cảng biển quy mô lớn, cùng với cụm cảng Cái Mép - Thị Vải được đánh giá là trung tâm trung chuyển hàng hóa quốc tế quan trọng. Với công suất tiếp nhận tàu lên đến 214 triệu tấn hàng hóa/năm, cụm cảng này đang nằm trong nhóm top 20 cảng biển có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất thế giới.

Nhằm phát huy tối đa lợi thế cảng biển, tỉnh đã triển khai hàng loạt dự án nâng cấp hạ tầng logistics, trong đó đáng chú ý là dự án tuyến đường kết nối cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu với cảng Cái Mép - Thị Vải với tổng vốn đầu tư lên tới 17.837 tỷ đồng. Khi hoàn thành vào năm 2026, tuyến đường này sẽ giúp giảm 30% chi phí logistics, thúc đẩy Vũng Tàu trở thành trung tâm logistics hàng đầu khu vực ASEAN.

Bên cạnh đó, tỉnh cũng đang tập trung vào việc chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ trong quản lý cảng biển. Việc triển khai hệ thống Cảng điện tử thông minh (Smart Port) giúp nâng cao hiệu suất vận hành, tối ưu hóa chuỗi cung ứng và giảm thiểu thời gian lưu bãi hàng hóa tại cảng.

Du lịch biển cao cấp – trụ cột phát triển bền vững

Du lịch là một trong những ngành kinh tế mũi nhọn của Vũng Tàu, với tỷ trọng chiếm 73,31% nền kinh tế vào cuối năm 2024. Trong chiến lược phát triển bền vững, thành phố định hướng tập trung vào du lịch biển cao cấp, du lịch nghỉ dưỡng kết hợp chăm sóc sức khỏe, và du lịch sinh thái biển.

Để hiện thực hóa mục tiêu này, nhiều dự án du lịch biển đẳng cấp đã và đang được triển khai như Khu cảng Quốc tế Bãi Trước,, Khu du lịch cao cấp Paradise Vũng Tàu, hay các dự án Tổ hợp nghỉ dưỡng dọc bờ biển. Ngoài ra, Vũng Tàu đang đầu tư mạnh vào các dịch vụ du lịch xanh như chèo thuyền kayak, lặn biển, du thuyền cao cấp và thể thao biển, nhằm thu hút nhóm khách hàng có mức chi tiêu cao.

Vũng Tàu với du lịch biển là thế mạnh chủ lực

Song song với đó, thành phố cũng đang tăng cường các giải pháp bảo vệ môi trường biển, giảm thiểu ô nhiễm, hướng đến mục tiêu du lịch xanh, không rác thải nhựa. Chương trình “Vũng Tàu - Thành phố biển xanh” đã thu hút sự tham gia của nhiều doanh nghiệp và người dân, góp phần nâng cao ý thức bảo vệ cảnh quan môi trường.

Năng lượng tái tạo – Hướng đi tất yếu trong phát triển kinh tế biển

Bên cạnh du lịch và cảng biển, Vũng Tàu còn được đánh giá là một trong những địa phương đi đầu trong phát triển năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện gió ngoài khơi. Theo quy hoạch phát triển năng lượng quốc gia, vùng biển Vũng Tàu có tiềm năng phát triển 6GW điện gió, trở thành một trong những trung tâm điện gió lớn nhất Việt Nam.

Hiện tại, Tập đoàn Orsted (Đan Mạch), Tập đoàn Enterprize Energy (Anh) và Tập đoàn T&T Group đã đề xuất đầu tư vào các dự án điện gió ngoài khơi với tổng vốn trên 10 tỷ USD. Các dự án này không chỉ tạo ra nguồn năng lượng sạch mà còn góp phần thúc đẩy chuỗi cung ứng nội địa, tạo việc làm và phát triển ngành công nghiệp phụ trợ.

Ngoài điện gió, tỉnh cũng đang đẩy mạnh các dự án năng lượng mặt trời trên biển, kết hợp với mô hình nuôi trồng thủy sản công nghệ cao, giúp tối ưu hóa diện tích mặt nước và đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành kinh tế biển.

Thách thức và giải pháp để phát triển kinh tế biển bền vững

Mặc dù có nhiều lợi thế, nhưng Vũng Tàu cũng đang phải đối mặt với không ít thách thức trong quá trình hiện thực hóa chiến lược phát triển kinh tế biển bền vững. Một số vấn đề nổi bật bao gồm: Tác động của biến đổi khí hậu, nước biển dâng ảnh hưởng đến các khu dân cư ven biển và các cơ sở hạ tầng quan trọng; Tình trạng khai thác thủy sản bất hợp pháp (IUU) gây ảnh hưởng đến hình ảnh của Việt Nam trên thị trường quốc tế, cần đẩy mạnh các biện pháp kiểm soát nghiêm ngặt để gỡ bỏ “thẻ vàng” của EU; Cần tăng cường đầu tư vào hạ tầng biển để phát triển đồng bộ các ngành kinh tế biển, nhất là các tuyến giao thông kết nối giữa cảng biển, khu công nghiệp và khu du lịch.

Để giải quyết các thách thức trên, Vũng Tàu cần đẩy mạnh hơn nữa hợp tác quốc tế trong phát triển kinh tế biển, huy động nguồn vốn từ các tổ chức tài chính lớn để đầu tư vào hạ tầng và công nghệ. Đồng thời, cần có chính sách thu hút nhân lực chất lượng cao trong các ngành liên quan đến kinh tế biển, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh và đảm bảo sự phát triển bền vững trong dài hạn.

Với những bước đi chiến lược và quyết tâm mạnh mẽ, Vũng Tàu đang từng bước khẳng định vai trò trung tâm kinh tế biển hàng đầu Việt Nam, góp phần đưa nước ta trở thành một quốc gia biển mạnh theo đúng tinh thần Nghị quyết số 36-NQ/TW. Hành trình phía trước vẫn còn nhiều thách thức, nhưng với tầm nhìn dài hạn và sự vào cuộc quyết liệt của chính quyền, doanh nghiệp và người dân, Vũng Tàu chắc chắn sẽ trở thành một hình mẫu trong phát triển kinh tế biển bền vững.

Nhìn lại chặng đường đã qua, có thể khẳng định rằng Vũng Tàu đã và đang có những bước tiến vững chắc trong việc hiện thực hóa Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Với cảng biển – logistics sẽ làm trụ cột, du lịch biển cao cấp làm động lực và năng lượng tái tạo làm hướng đi chiến lược, Vũng Tàu đang từng bước khẳng định vai trò trung tâm kinh tế biển hàng đầu Việt Nam. Những con số ấn tượng về tăng trưởng cảng biển, thu hút đầu tư vào du lịch cao cấp, cũng như những dự án năng lượng gió ngoài khơi quy mô lớn là minh chứng rõ ràng cho tiềm năng phát triển bền vững của thành phố biển này.

Tuy nhiên, để biến khát vọng trở thành đô thị kinh tế biển hàng đầu khu vực thành hiện thực, vẫn còn nhiều thách thức cần vượt qua. Biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường biển, áp lực hạ tầng, quản lý khai thác thủy sản bền vững và khả năng cạnh tranh với các trung tâm kinh tế biển trong khu vực là những bài toán cần được giải quyết một cách đồng bộ. Vũng Tàu cần tiếp tục đẩy mạnh đầu tư hạ tầng hiện đại, thu hút các dự án có hàm lượng công nghệ cao, phát triển mô hình quản lý biển thông minh, đồng thời xây dựng cơ chế chính sách đột phá để hỗ trợ doanh nghiệp, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế.

Tương lai của Vũng Tàu trong bức tranh kinh tế biển Việt Nam không chỉ phụ thuộc vào chiến lược của chính quyền mà còn nằm ở sự chung tay của doanh nghiệp, cộng đồng và những sáng kiến đổi mới. Với sự quyết tâm, tầm nhìn chiến lược và những bước đi bài bản, Vũng Tàu không chỉ giữ vững vị thế trung tâm kinh tế biển của Việt Nam mà còn có thể vươn ra khu vực và thế giới, trở thành biểu tượng của một thành phố biển phát triển bền vững, thịnh vượng và đáng sống./.

Bài, ảnh; Diệp Hạ, BBT