Thành phố Vũng Tàu từ lâu đã nổi tiếng không chỉ bởi vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ với những bãi biển trải dài cát trắng, nước trong xanh, mà còn bởi những giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc. Các giá trị ấy được thể hiện sinh động và rực rỡ qua những lễ hội được tổ chức hàng năm, trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của người dân cũng như một điểm nhấn hấp dẫn du khách thập phương. Những lễ hội tại Vũng Tàu không chỉ là dịp để người dân địa phương thể hiện tín ngưỡng, tưởng nhớ công ơn tiền nhân mà còn mở ra cánh cửa để du khách khám phá chiều sâu văn hóa của một vùng đất giàu bản sắc.

Mỗi mùa lễ hội về, Vũng Tàu như khoác lên mình một tấm áo mới, rực rỡ sắc màu và tràn ngập âm thanh náo nhiệt. Trong số những lễ hội tiêu biểu, lễ hội Nghinh Ông Thắng Tam luôn được nhắc đến như một biểu tượng văn hóa tâm linh đặc sắc của ngư dân nơi đây. Diễn ra vào tháng 8 âm lịch, lễ hội là dịp quan trọng để người dân tỏ lòng biết ơn Cá Ông - vị thần biển cả linh thiêng, đồng thời cầu mong cho mưa thuận gió hòa, ngư trường bội thu. Không khí lễ hội trở nên sôi động với các nghi lễ rước Ông trang trọng trên biển, hòa quyện cùng những màn hát bội truyền thống, tiếng trống múa lân rộn ràng và những trò chơi dân gian đặc sắc, tạo nên một bức tranh văn hóa biển sống động và đầy cảm xúc.

Bên cạnh đó, lễ hội Miếu Bà Ngũ Hành cũng là một sự kiện văn hóa tâm linh không thể không nhắc tới. Gắn liền với tín ngưỡng thờ Ngũ Hành - Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ, lễ hội là dịp để người dân cầu mong sự bình an, may mắn và mùa màng bội thu. Những nghi lễ cúng Bà trang trọng diễn ra trong không gian linh thiêng, kết hợp với các hoạt động văn hóa truyền thống như hát chầu văn, đã thu hút sự tham gia đông đảo của cả người dân địa phương lẫn du khách.

Lễ hội Miếu Bà Ngũ Hành là dịp để người dân cầu mong sự bình an, may mắn

Không khí lễ hội Vũng Tàu càng trở nên phong phú khi có sự hiện diện của lễ Vía Ông tổ chức tại khu di tích Nhà Lớn Long Sơn. Lễ hội này mang đậm nét văn hóa riêng biệt của đạo Ông Trần, thể hiện sự tôn kính đối với người có công khai khẩn vùng đất này. Không chỉ mang giá trị tâm linh, lễ Vía Ông còn mở ra cơ hội để du khách trải nghiệm nền văn hóa ẩm thực chay phong phú và khám phá kiến trúc cổ kính độc đáo, khiến bất cứ ai từng một lần tham dự đều khó có thể quên.

Ngoài ra, Vũng Tàu còn lưu giữ những lễ hội mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc như lễ hội Trùng Cửu, diễn ra vào mùng 9 tháng 9 âm lịch hằng năm. Tuy quy mô không lớn, nhưng lễ hội này lại thể hiện đậm nét đạo lý kính lão trọng thọ trong văn hóa Việt Nam. Đây là dịp để cộng đồng tôn vinh người cao tuổi, nhắc nhở thế hệ trẻ gìn giữ những giá trị truyền thống quý báu của gia đình và xã hội.

Đặc biệt, không thể không nhắc đến Lễ Giỗ Tổ Hùng Vương - một trong những lễ hội có ý nghĩa thiêng liêng nhất trong tâm thức người Việt. Hòa chung với không khí cả nước, thành phố Vũng Tàu cũng tổ chức lễ Giỗ Tổ long trọng vào ngày 10 tháng 3 âm lịch mỗi năm. Tại các Đền thờ Hùng Vương - Mẫu Cửu Thiên, người dân thành kính dâng hương tưởng niệm các vị Vua Hùng - những người có công dựng nước và giữ nước. Lễ Giỗ Tổ không chỉ là dịp để thể hiện đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, mà còn góp phần hun đúc lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc, đồng thời nhắc nhở các thế hệ hôm nay về trách nhiệm gìn giữ và phát triển những giá trị mà tổ tiên đã dày công vun đắp. Những nghi thức trang trọng trong không gian linh thiêng, tạo nên một không khí thiêng liêng và đầy xúc động, để mỗi người khi tham dự đều cảm nhận sâu sắc về cội nguồn dân tộc.

Lễ Giỗ Tổ Hùng Vương là dịp để mỗi người dân nhớ về các vị vua Hùng - những người có công dựng nước và giữ nước

Không chỉ dừng lại ở những lễ hội lớn, Vũng Tàu còn có nhiều lễ hội nhỏ được tổ chức thường xuyên tại các đình, chùa, miếu rải rác khắp thành phố. Mỗi lễ hội đều mang một màu sắc riêng, gắn liền với lịch sử hình thành và đời sống tín ngưỡng của cộng đồng dân cư địa phương. Đây cũng là những dịp để người dân tụ họp, giao lưu, thắt chặt tình làng nghĩa xóm và cùng nhau vun đắp những giá trị văn hóa tốt đẹp cho thế hệ mai sau.

Tham gia vào các lễ hội truyền thống ở Vũng Tàu, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng những nghi lễ trang trọng, thưởng thức các tiết mục văn nghệ dân gian đặc sắc mà còn có cơ hội tìm hiểu sâu sắc về phong tục tập quán, đời sống tinh thần cũng như lòng tự hào dân tộc của người dân vùng biển. Từ sự trang nghiêm của lễ Nghinh Ông, sự linh thiêng của lễ Miếu Bà Ngũ Hành cho đến nét độc đáo của lễ Vía Ông tại Long Sơn, mỗi lễ hội như một câu chuyện văn hóa sống động, mở ra những trải nghiệm trọn vẹn và để lại trong lòng du khách những ấn tượng khó phai.

Nhìn một cách tổng thể, các lễ hội truyền thống tại Vũng Tàu không chỉ mang giá trị văn hóa tâm linh mà còn đóng vai trò như những "thỏi nam châm" thu hút du khách trong và ngoài nước. Sự rực rỡ của trang phục, sự sôi động của âm nhạc, sự thiêng liêng của các nghi lễ cùng bầu không khí lễ hội náo nhiệt đã tạo nên sức hấp dẫn khó cưỡng, góp phần làm phong phú thêm sản phẩm du lịch văn hóa của thành phố.

Hơn thế nữa, mỗi lễ hội còn là sự kết tinh những giá trị lịch sử, phong tục tập quán được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, tạo nên bản sắc văn hóa riêng biệt không thể trộn lẫn của Vũng Tàu. Việc bảo tồn và phát huy các lễ hội không chỉ là trách nhiệm của cộng đồng địa phương mà còn là nghĩa vụ trong việc gìn giữ di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, làm giàu thêm tâm hồn dân tộc trong thời kỳ hội nhập quốc tế sâu rộng.

Chính vì vậy, việc trân trọng, bảo tồn và phát huy giá trị của các lễ hội truyền thống không chỉ là giữ gìn linh hồn bản địa mà còn là chìa khóa để phát triển du lịch văn hóa bền vững, góp phần đưa hình ảnh Vũng Tàu trở thành một điểm đến không chỉ nổi bật bởi vẻ đẹp thiên nhiên mà còn giàu có, độc đáo bởi sự phong phú và sâu sắc của đời sống văn hóa truyền thống.

Bài, ảnh: Bình Minh, BBT